Geïnspireerd door de uitzending van de 100^e aflevering van “Verborgen verleden” waarin Simone Kleinsma een bezoek bracht aan Zürich, heb ik de gegevens over onze voorouders eens doorgenomen. Ik heb over de familie van onze stamvader Johannes Jascobus Slaterus in 2012 gepubliceerd op deze blog: Jacobs familie.

Enige weken eerder kreeg ik een tip dat de Doop-, Trouw en Begraafboeken (DTB-boeken) van de vier Zürichse (protestantse) kerken online zijn te raadplegen. Ik ben direct begonnen met het opzoeken van de originele inschrijvingen en ik kwam al snel tot de conclusie dat ik de geschiedenis van onze Schlatter-familie (deels) moet herschrijven.

In bovengenoemd artikel ben ik uitgegaan van “secundaire” bronnen, die mij in het stadsarchief van Zürich ter hand waren gesteld. Tijdens mijn bezoek in 1985 waren de DTB-boeken (nog) niet geïndiceerd. Men maakte gebruik van de de repertoria die Erhard Dürsteler (*1678 -†1766) begin 18^e eeuw had gemaakt op de kerkboeken vanaf de reformatie (start DTB 1525) tot ongeveer 1750. Na zijn dood werd dit werk voortgezet door Wilhelm Hofmeister (*1753-†1814). die ook genealogische schema’s van de afzonderlijke families samenstelde.

In 2012 had ik al bedenkingen over de juistheid van sommige gegevens. Mijn oudst bekende voorvader Franz Schlatter zou in juli 1556 getrouwd zijn met Adelheid Magd. In eerste instantie klinkt het aantrekkelijk dat je voorvader met een maagd trouwde. Afgezien van het feit dat het Duitse woord voor maagd ‘Jungfrau’ is en dat Magd ‘dienstmeid’ betekent, komt de familienaam Magd verder niet in de archieven van Zürich voor. Wel de familienaam ‘Maag’.

In één van de eerste kerkboeken van de Grossmünster komen we het huwelijk van Franz en Adelheid tegen:

Links is duidelijk te lezen: “[1556] Julius, 11. Fra[n]tz Schlatter, Adelheid Magin”. Mijn aanname in 2012 over Adelheids geslachtsnaam blijkt dus juist te zijn!

De oudste kerkboeken van Zürich zijn als volgt ingedeeld:

Bovenaan de pagina staat vaak het jaar vermeld. In dit voorbeeld: “Annus Domini (=jaar des heren) 1556”. Daaronder worden per maand de dopelingen vermeld met deze indeling: vader (‘Vatter‘), kind (‘Kind‘), Peetvader (‘Götti‘) en Peetmoeder (‘Gotten‘). In de marge (afhankelijk van het blad) links (verso) of rechts (recto) werden de in die maand afgesloten huwelijk vermeld onder het kopje ‘Ehlüth‘ (Eheleute = echtelieden).

Ook in dit voorbeeld zien we (in de rechtermarge) het huwelijk van Franz en Adelheid vermeld. Hoe kan dat? Hetzelfde huwelijk in twee verschillende trouwboeken?

Er bevinden zich twee bijna identieke kerkboeken van de Grossmünster in het Stadtarchiv van Zürich: “VIII.C.2. ist das Original, VIII.C.1. die Abschrift”. Het boek onder C.2 is het originele kerkboek met huwelijks- en doopaantekeningen uit de periode 1545-1600. Twee diakenen deden de doopinschrijvingen. Ze deden dit vaak na elkaar, zodat er regelmatig twee keer per maand een chronologisch rijtje van dopen staat.

Het boek onder C.1 is kopie van dit boek, welke later is gemaakt en voorafgegaan van een kopie van een niet bewaard kerkboek over de jaren 1525-1545.

Ik heb beide boeken geraadpleegd op mij bekende dopen en huwelijken en dit leidde tot een verrassend inzicht: de door Dürsteler en Holsheimer vervaardigde overzichten zijn niet gebaseerd op het originele kerkboek, maar op de kopie daarvan. En dit heeft tot een aantal fouten geleid.

Als eerste, de foutieve interpretatie van de achternaam van Adelheid. In het originele kerkboek (C.2) staat duidelijk bij de huwelijksinschrijvingen vermeld: ‘Magin’. In het kopie (C.1) bemoeilijken inktvlekken het lezen van de achternaam. Er zou ‘Magd’ kunnen staan, zoals Dürsteler e.a. dachten.

Ik heb bij de dopen van hun kinderen ook de nodige fouten ontdekt, maar daarover meer in de volgende bijdrage.